Akademik Veri Yönetim Sistemi
6. Uluslararası 24. Ulusal Halk Sağlığı Kongresi, Antalya, Türkiye, 1 - 04 Aralık 2022
Giriş ve Amaç
Hemşirelikte savunuculuk; kişileri, aileleri ,toplumu güçlendirerek sağlığı en
üst düzeye ulaştırmaktadır. Hemşirelik eğitimi öğrencilerin hasta savunuculuğu
ilgisinde önemlidir. Eğitim öğrencilerin savunuculuk bilinci, zor durumlarla
başa çıkma yeteneklerini artırmakta önemlidir. Bu çalışma özel bir üniversitede
eğitim gören hemşirelik 1.2.3.4. sınıf öğrencilerinin hasta savunuculuğu algı
ve görüşlerini belirlemeyi amaçlamaktadır.
Gereç ve Yöntem
Bu çalışma tanımlayıcı tipte bir araştırma olup, Ankara da bulunan Lokman Hekim
Üniversitesi Sağlık Bilimleri Fakültesi Hemşirelik bölümünde 2021/2022 eğitim
öğretim yılı bahar döneminde uygulanmıştır.Herhangi bir finansal destek talep
edilmemiştir. Araştırmanın evrenini Sağlık Bilimleri Fakültesi Hemşirelik
bölümü 1.2.3.4. sınıf öğrencilerinden oluşan 167 kişi oluşturmuştur.
Araştırmanın verileri araştırmacı tarafından Lokman
Hekim Üniversitesinde hemşirelik bölümü öğrencileriyle yüz yüze, toplu halde
anket yapılarak toplanmıştır.
Çalışma Lokman Hekim Üniversitesi Girişimsel Olmayan Klinik Araştırmalar Etik
Kurulu tarafından değerlendirilmiştir.Etik kurulun 31.05.2022 tarih ve 2022/90
sayılı kararı uyarınca etik olarak uygun bulunmuştur. Çalışmada tam sayım
yöntemiyle evrenin tümü ile çalışılmıştır. Araştırmada bireylerin
sosyodemografik ve savunuculuğa ilişkin düşüncelerini değerlendirmek için
literatüre dayalı, araştırmacılar tarafından hazırlanan anket formu
kullanılmıştır. Anket formunda
sosyodemografik, eğitimle ilgili bilgiler, savunuculuk konusundaki düşüncelere
yönelik bilgiler dört alt başlıkta toplanmıştır; savunucu olarak hareket etmeye
yönelik (16 soru), çalışma durumu ve savunuculuk hareketlerine yönelik (5 soru)
çevresel ve eğitimsel faktörler alt boyutuna yönelik (8 soru) savunuculuk için
destek ve engeller alt boyutuna yönelik (8 soru) sorular yer almaktadır. Bu
araştırmanın bağımlı değişkeni hemşirelik öğrencilerinin hasta savunuculuğu
konusunda düşünceleridir. Bağımsız değişkenleri ise cinsiyet, öğrenim gördüğü
sınıf ve hasta savunuculuğu hakkında eğitim alma durumudur.
Araştırma sadece bir üniversitede yapılmış olup,
araştırmanın sonuçları yalnızca bu grup için genellenebilir. Örneklem sayısının
az olması araştırmanın diğer bir sınırlılığıdır. Farklı gruplarda ve büyük
örneklemlerde yapılacak olan kapsamlı çalışmalarla daha objektif verilere
ulaşılabilir.
Bulgular
Araştırmanın %86,5' ini kadın %13,5'i erkek
katılımcılar oluşturmaktadır. Araştırmaya
katılanların cinsiyetlerine göre hasta savunuculuğu ile ilgili sorulara
verdikleri yanıtlarda savunucu olarak hareket etme alt boyutunda kadınlar
“Hastamı savunurken hastamın sesi olurum” “Hassas/savunmasız hastaların zararlı
durumlarda benim korumama gereksinimleri vardır” ve çevresel ve eğitimsel
faktörler alt boyutunda “Hemşireliğe adanmışlığın artması hemşirenin hasta
savunucusu olma becerisini artırır” sorularında “Evet”; savunuculuk için destek
ve engeller alt boyutunda “Yorgun olduğum zaman hastalarım adına konuşmada daha
az etkili olurum”sorusuna “Hayır” yanıtını istatistiksel olarak anlamlı bir
şekilde daha sık vermiştir. Araştırmaya
katılan öğrencilerin öğrenim gördükleri sınıflara göre hasta
savunuculuğu ile ilgili sorulara verdikleri yanıtlar incelendiğinde 3. Ve 4.
Sınıf öğrencileri “Hastanın savunuculuğunu yapmamı gerektiren durumları
dikkatle gözden geçiririm” “Hasta savunuculuğu yaparken kurumsal
kanalları/yolları kullanırım” “Daha etkili bir hasta savunucusu olmak için etik
kurullarının önerilerinden faydalanabilirim” “Hemşireliğe adanmışlığın artması
hemşirenin hasta savunucusu olma becerisini artırır.” “Hemşireler hoşgörülü bir
iş ortamında çalıştıkları zaman daha fazla hasta savunuculuğu yaparlar”
sorularına daha yüksek oranda evet yanıtını vermişlerdir. Araştırmaya katılan
öğrencilerin hasta savunuculuğu hakkında
eğitim alma durumlarına göre hasta savunuculuğu ile ilgili sorulara verdikleri
yanıtlar incelendiğinde “Hemşireler klinik ortamda hastalarını hasta hakları
konusunda bilgilendirdiği ve eğittiğinde işlerini riske atabilirler” “Sağlık bakım
ortamında sadece gerekli olduğu zaman hastalarımı korumak için hasta
savunuculuğu yaparım” “Yorgun olduğum zaman hastalarım adına konuşmada daha az
etkili olurum” sorularına daha sık evet “Hemşire olarak çalışmaktan memnun
olmadığım için hasta savunucusu olarak hareket etme konusunda daha az
istekliyim” ve “Hemşirelik mesleğine hasta savunuculuğu rolünü üstlenecek kadar
bağlı değilim” sorularına ise daha sık hayır yanıtını vermişlerdir.
Sonuç
Erkek öğrencilerinin savunuculuk konusundaki davranışlarda olumsuz yönlerinin
daha fazla olduğu,1. ve 2. sınıf müfredatlarındada savunuculuk konusuna daha
fazla yer verilmesi gerekliliği önerilir.