Research Information System
Other, pp.22-23, 2022
Kaslar, eklemin hareketlerini sınırlandıran yapılar, eklem
kıkırdakları ve eklem içi sıvılar ve kemikler hareketten sorumlu başlıca
yapılardır. Kasların, kemiklerin, tendonların ve bağların hareket üretmek için
birlikte nasıl çalıştıklarını inceleyen canlı bir vücudunun hareket bilimi ise
“biyomekanik” olarak tanımlanmaktadır. Omurgamız başta olmak üzere vücudumuzun
tüm eklem ve hareketli yapıları için bilinen önemli noktalardan biri de aynı
pozisyonda statik olarak uzun süre kalmamasıdır. “Statik çalışma” belli bir
noktada ve eklemleri belirgin pozisyonda sabit tutarak yapılan sabit
çalışmadır. Bu durumda kaslar hareket etmezler fakat belli bir efor sarf
ederler. Böyle bir çalışma durumunda vücudun ihtiyacı olan oksijen, kan
dolaşımının az olması nedeni ile vücut tarafından yeterince sağlanamaz.
Dolayısı ile çalışan kas grubunda yorulma, aynı zamanda da uyuşma/ karıncalanma
meydana gelir. “Dinamik çalışma” ise farklı pozisyonlar ve hareketler
kullanılarak yapılan çalışma şeklidir. Kasların çalışması sağlandığı için,
hareketle orantılı olarak vücut tarafından dokulara gereksinimi olan oksijen
içeriği yüksek kan sağlanır. Bu da daha uzun süre çalışabilmeyi beraberinde
getirmektedir. Ofiste ya da evde, bilgisayar ve ekran başında daha çok vakit
geçirmeye başladığımız şu günlerde, bazı bilgilere sahip olmak ve bası
önlemleri alarak insan vücudunun fiziksel özelliklerinin ve performansının
korunması mümkün olabilmektedir. “Ergonomi” ise, insanın fiziksel ve psikolojik
özelliklerini inceleyerek insanın makine ve çevre ile olan uyumunu doğal ve
teknik olarak araştırma ve geliştirme çalışmalarına yoğunlaşan bilim dalıdır. Ofis
çalışanlarında koruyucu biyomekanik ve ergonomik yaklaşımlar incelenecek olursa
beş ana başlıkta özetlenebilir. • Klavye ve fare kullanımı • Sandalye
özellikleri • Ekran özellikleri Klavye ve fare kullanımında biyomekanik
prensipler: • Klavye ve farenin yerleşimi ve boyutları kişiye uygun olarak
düzenlenmelidir. • Doğru bir el-fare yerleşimi için klavye ve fare aynı
yükseklikte olmalıdır. • Fare klavyenin yanında olmalıdır. • Bilek düz bir
çizgide tutulmalıdır. • Yazı yazarken sadece iki parmak değil tüm parmaklar
kullanılmalıdır. • Farenin kullanımı sırasında, bileği sağa ya da sola doğru
bükmemeye dikkat etmelidir. • El ve avuç içinin yukarı ve aşağı doğru döndürme
hareketi fazla yapılmamalıdır. Sandalye özellikleri: • Sandalyenin oturma
yüksekliği ayarlanabilir olmalıdır. • Kişi ayakta dururken diz hizasına göre
ayarlanmalıdır. • Sandalyenin sırt desteği olmalıdır ve oturma derinliği en uzun
ve en kısa kullanıcılara uygun olmalıdır. • Oturma yeri bacakların arkasına ve
diz arkasına baskı yapmamalıdır ve kenarı aşağı doğru eğimli olmalıdır. •
Sandalyenin önünde ayakta durulduğunda, oturma yeri yatay durumda iken en
yüksek seviyesi diz kapağı hizasında olmalıdır. • Kol desteği önkolun
hareketlerini kısıtlamalıdır. • Kol desteği önkolun üst kolla 90 derece açıda
durmasını sağlamalıdır. Ayrıca sandalyede oturma sırasında boyları uygun
olmayan kişilerde ayakların havada sallanır durumda kalmaması için ayak
destekleri kullanılmalıdır. Ayak desteği mümkünse geniş olmalıdır. Ekran
özellikleri: • Kişinin tam önünde olmalıdır. • Baş aşağı-yukarı ya da sağa-sola
çevrilmek zorunda kalınmamalıdır. • Baş dik pozisyonunda olmalıdır. Ne öne ne
de arkaya doğru bir hareket olmamalıdır. Bu koşulun sağlanması için pratik
yöntem ekran üst kenarın göz hizasında olmasını sağlamaktır. Aksi durumlarda
boyun kaslarında zedelenme ve hatta boyun fıtığına kadar varan ciddi tıbbi
hastalıklar ile karşılaşmak mümkündür. • Ekran ile göz arasındaki uzaklık
60-90cm. arasında olmalıdır. Bunu hesaplamanın kolay yolu ise ekranı bir kol
mesafesi uzaklığa koymaktır. Bilgisayar ekranı kullanımda ergonomik önlemler: •
Gözler 20 dakika aralıklarla ekrandan ayırıp uzakta bir noktaya odaklanmalı,
10–15 sn. gözler kapatılıp dinlendirilmelidir. • Sık sık göz kırpma işlemi
yapılmalıdır. • Monitörün temiz tutulmasına özen gösterilmelidir. Monitörün
kişiye uygun düzenlenmesi gerekmektedir • Ekranda çok küçük karakterler
kullanılmamalıdır. • Ekran kontrastı gözü yormayacak şekilde ayarlanmalıdır. •
Monitörden gelen kimi zararlı ışınları önlemek için ekran filtresi
kullanılmalıdır. Bu ergonomik ve biyomekanik düzenlemelerin yapılması ve
gerekli önlemlerin alınmasına ek olarak, olumlu bir yaşam tarzı geliştirmek,
düzenli fiziksel egzersiz yapmak, sağlıklı ve dengeli beslenme alışkanlığı
geliştirmek, alkol ve sigaradan uzak yaşam sürmek ve yeterli uyku
alışkanlıkları edinmek hareketsizliğe ve strese bağlı hastalıkların riskini
azaltmak için şiddetle önerilmektedir.