Akademik Veri Yönetim Sistemi
3. Uluslararası 4. Ulusal Halk Sağlığı Hemşireliği Kongresi, Ankara, Türkiye, 11 - 13 Ocak 2023, ss.1-10
Giriş-Amaç: Mevsimsel olarak yaygınlaşan grip iş devamsızlıklarına, hastane yatışlarına ve hatta ölümlere neden olabilmektedir. Grip aşısı ile hastalık önlenebilmekte ve şiddetinin azaltılması sağlanmakta, böylece hastane yatışlarının azalmasıyla sağlık sistemi üzerindeki yük hafiflemektedir. Hemşirelerin gribe karşı aşılanması toplum sağlığının korunması ve sağlık hizmetlerinin sürdürülebilmesi noktasında önem taşımaktadır. Ülkemizde sağlık çalışanlarına yönelik ücretsiz grip aşısı programı uygulanmasına rağmen hemşirelerde grip aşısı yaptırma oranlarının istendik düzeyde olmadığı bilinmektedir. Geçtiğimiz grip sezonlarında pandemi önlemleri nedeniyle küresel olarak grip aktivitesinin beklenenden düşük olduğu bildirilmiştir. Günümüzde korunma önlemlerinin rahatlamasına rağmen halen covid-19’a neden olan SARS-CoV-2 virüsü dolaşmaya devam etmektedir. Bu bağlamda hemşirelerin grip aşısına yönelik deneyimlerinin etkilenebileceği düşünüldüğünden hemşirelerin bu konudaki gerçek deneyimlerinin ortaya çıkarılmasının, sonraki dönemlerde sağlık çalışanlarının aşılanma oranlarının arttırılmasına yönelik girişimlerde yol gösterici olabileceği düşünülmektedir. Bu araştırmanın amacı hemşirelerin pandemi öncesi ve sonrasında grip aşısı deneyimlerini ortaya çıkarmaktır.
Gereç-Yöntem: Araştırma 15 Ağustos-30 Eylül 2022 tarihleri arasında Ankara’da bir üniversite hastanesinde nitel yaklaşımla yürütülmüştür. Araştırmanın uygulanabilmesi için bir üniversitenin etik kurulundan etik kurul izni, hastaneden kurum izni ve katılımcılardan aydınlatılmış onam alınmıştır. Örneklem seçimi için ilgilenilen fenomenle ilgili deneyimli bireyleri seçmek için amaçlı örnekleme kullanılmıştır. Veriler 14 soruluk yarı yapılandırılmış görüşme formu kullanılarak bireysel derinlemesine görüşme yöntemi ile toplanmıştır. Görüşmeler çevrimiçi olarak gerçekleştirilmiş ve kayıt altına alınmıştır. Araştırmada veri toplama süreci verilerin doygunluğa ulaşması ile birlikte sona ermiş ve araştırma 18 hemşire ile tamamlanmıştır. Veriler araştırmacılar tarafından tematik olarak analiz edilmiştir.
Bulgular: Bu araştırmada hemşirelerin grip aşısı deneyimlerine yönelik 3 ana tema ve 12 alt tema ortaya çıkmıştır. Bu ana temalar; “Gribin Hemşirelik Mesleği Açısından Önemi”, “Aşı Kararını Etkileyen Faktörler” ve “Pandeminin
Etkisi” şekline adlandırılmıştır. Katılımcılar gribin hemşireler için hem mesleki hem de toplumsal sonuçları olabilen önemli bir hastalık olduğunu ifade etmişlerdir. Bu bağlamda “Gribin hemşirelik mesleği açısından önemi” ana teması; mesleki riskler, mesleki sonuçlar, aşı savunuculuğu, rol model olma alt temaları ile açıklanmıştır. Katılımcılar aşı yaptırma kararını etkileyen pek çok faktör olduğunu ifade etmiştir. Böylelikle hemşirelerin grip aşısı kararını etkileyen faktörler ana teması; aşılamanın önündeki engeller, aşılanma motivasyonları, diğer korunma yöntemlerinin tercih edilmesi, aşıya yönelik inançlar, hastalığa yönelik bilgiler, hastalığa yüklenen anlamlar alt temaları ile açıklanmıştır. Katılımcıların bir kısmı pandemi sonrasında korunmanın önemini daha iyi anladığı ve viral enfeksiyonlardan korunmada farkındalığının arttığını bildirmiştir. Bazı katılımcılar ise pandemi döneminde yaşanan aşı tartışmalarının kendisine aşılar konusunda tereddüt yaşattığını ifade etmiştir. Böylece hemşirelerin grip aşısı deneyimlerinde pandeminin etkisi ana teması pandemi sonrası artan farkındalık ve pandemi sonrası gelişen aşı tereddütü alt temaları ile açıklanmıştır.
Sonuç: Covid-19 pandemisinin etkisiyle hemşirelerin grip aşısına yönelik fikirlerinin farklılaştığı görülmektedir. Hemşirelerin bir kısmı pandemi etkisiyle gribe yönelik farkındalığının arttığını ve korunmanın önemini anladığını vurgularken diğerleri ise pandemi sonrasında grip aşısına yönelik tereddüt yaşadıklarını belirtmişlerdir. Aşı tereddütü yaşayan hemşirelerin aşılanma oranlarını arttırmak için hemşirelerin grip aşısı kararını etkileyen faktörlere yönelik girişimler planlanmalıdır.