Akademik Veri Yönetim Sistemi
Tezin Türü: Yüksek Lisans
Tezin Yürütüldüğü Kurum: Lokman Hekim Üniversitesi, Sağlık Bilimleri Fakültesi, Beslenme Ve Diyetetik Bölümü, Türkiye
Tezin Onay Tarihi: 2024
Tezin Dili: Türkçe
Öğrenci: AYCAN KILIÇ
Danışman: Sevinç Yücecan
Özet:
Son
yıllarda hem birey hem de çevre sağlığı üzerindeki olumlu etkileri nedeniyle
gösterge bir parametre olmayı vaat eden sürdürülebilir ve sağlıklı yeme
davranışları ile beslenme okuryazarlığı arasındaki ilişki tartışılmaktadır. Bu
çalışmanın amacı, Yenimahalle Belediyesi Meslek Edindirme ve Hobi Kursları’na
(YENİMEK) katılan yetişkin kadın bireylerin beslenme okuryazarlık düzeyleri,
Akdeniz diyetine bağlılık durumları ve fiziksel aktivite düzeyleri ile
sürdürülebilir ve sağlıklı yeme davranışları arasındaki ilişkiyi saptamak ve bu
konuda yapılacak diğer çalışmalara ışık tutmaktır. Bireylerin genel
özellikleri, sağlık durumları, beslenme alışkanlıkları, antropometrik
ölçümleri, sürdürülebilir ve sağlıklı yeme davranışları, beslenme okuryazarlık
düzeyleri, Akdeniz diyetine bağlılık durumları ve fiziksel aktivite düzeylerine
yönelik yüz yüze anket yöntemi uygulanmış olup biyoelektrik impedans analizi
ölçümleri TANITA BC 730 cihazı ile ölçülmüştür. Bireylerin sürdürülebilir ve
sağlıklı yeme davranışlarını değerlendirmek için “Sürdürülebilir ve Sağlıklı
Yeme Davranışları Ölçeği (SHEBS)”, beslenme okuryazarlık düzeylerini
değerlendirmek için “Yetişkinlerde Beslenme Okuryazarlığı Değerlendirme Aracı
(YBOYDA)”, Akdeniz diyetine uyum durumlarını değerlendirmek için “Akdeniz
Diyetine Bağlılık Ölçeği (MEDAS)” ve fiziksel aktivite düzeylerini
değerlendirmek için “Uluslararası Fiziksel Aktivite Anketi (IPAQ-Kısa Form)”
kullanılmıştır. Çalışmaya 18-65 yaş arası 360 gönüllü kadın birey katılmıştır. Çalışmaya
katılan bireylerin yaş ortalaması 50.46±9.54, ortalama beden kütle indeksi değeri
28.20±9.44 kg/m2’dir. Akdeniz Diyetine Bağlılık Ölçeği’ne göre bireylerin
%31.7’sinin kabul edilebilir derecede uyum ve %49.4’ünün sıkı uyum
gösterdikleri saptanmıştır. Uluslararası Fiziksel Aktivite Anketine (IPAQ) göre
bireylerin, %57.5’inin inaktif ve %42.5’inin minimal düzeyde aktiftir. Bireylerin,
Sürdürülebilir ve Sağlıklı Yeme Davranışları Ölçeği toplam puanı ortalaması
4.19±0.69’dur. Bireylerin %93.6’sının yeterli beslenme okuryazarlık düzeyine ve
%6.4’ü sınırda beslenme okuryazarlık düzeyine sahiptir. Bireylerin beslenme
okuryazarlık düzeylerine göre sağlıklı ve sürdürülebilir yeme davranışları
ölçeği arasındaki fark istatistiksel olarak anlamlı değildir. “SHEBS” ile
“MEDAS”, “IPAQ”, “Yaş” ve “Eğitim Düzeyi” arasında bir ilişki bulunmuştur. “YBOYDA”
ile “MEDAS”, “IPAQ”, “Yaş”, “Eğitim Düzeyi” ve “Beden Kütle İndeksi” arasında
bir ilişki bulunmuştur. Sonuç olarak beslenme okuryazarlığı, sürdürülebilir ve
sağlıklı yeme davranışlarının geliştirilmesinde önemli bir role sahiptir. Bireylerin
sürdürülebilir ve sağlıklı besin seçimleri yaparak yaşamlarını sürdürebilmeleri
için beslenme okuryazarlığı konusunda yeterli bilgi, tutum ve beceriye sahip
olmaları gerekmektedir. Bu çalışmadan elde edilen sonuçlar hakkında daha kesin
önerilerde bulunabilmek için farklı cinsiyetler ve farklı yaş grupları arasında
daha geniş örneklemlerle yapılmış ve daha kapsamlı araştırmalara ihtiyaç
duyulmaktadır.